Thứ Năm, 30 tháng 12, 2010

Bài hát "Qua miền Tây Bắc" ra đời như thế nào?

Bài hát "Qua miền Tây Bắc" ra đời như thế nào?
bài viết - Hương Thị
 Lời bài hát: Qua miền Tây Bắc - sáng tác NS Nguyễn Thành - trình bày NSND Trần Khánh
Qua miền Tây Bắc núi ngút ngàn trùng xa, suối sâu đèo cao bao khó khăn vượt qua bộ đội ta vâng lệnh Cha già về đây giải phóng quê nhà. Đất nước miền Tây Bắc đau thương từ bao lâu dưới ách loài giặc tàn ác. Quân với dân một lòng, không phân biệt xuôi ngược, cùng đồng tâm tiêu diệt hết quân thù.
Đây miền Tây Bắc ta phá đồn giặc tan, non nước xanh về ta, vui sống trong tự do, miền rừng núi hướng về Bác Hồ, từ đây đời sống chan hoà.
Chiến thắng Miền Tây Bắc, hân hoan một niềm vui, thoát ách loài giặc tàn ác. Tay nắm tay vui mừng, không phân biệt xuôi ngược cùng dựng xây tươi đẹp nước non này.

 
Sáng tác : NS Nguyễn Thành
Trình bày : NSND Trần Khánh

Tôi may mắn được gặp nhạc sĩ Nguyễn Thành vào những ngày cuối cùng của đời ông (8/2002), tại ngõ Thanh Lương 2, Hà Nội. Khi đó, ở tuổi 70, dù đang phải điều trị bệnh gan, nhưng nhạc sĩ Nguyễn Thành vẫn rất hào hứng kể cho tôi nghe về sự ra đời đặc biệt của bài hát “Qua miền Tây Bắc”.
Nhạc sĩ Nguyễn Thành (bên phải) - ảnh chụp tháng 8-2002.
Đó là một đêm mưa năm 1952, trên đường hành quân trong chiến dịch Tây Bắc. Mưa mỗi lúc một to, đoàn quân phải căng lán tạm trũ trên đỉnh đèo Khau Vạc cao hơn 2.000m, sau khi đã vượt qua bến Ô Lâu để tiến vào Tây Bắc. Nhạc sĩ Nguyễn Thành khi ấy là một chiến sĩ trẻ, mới 21 tuổi, thuộc đoàn văn công 308. Đêm ấy quả là một đêm rất lạnh, Nguyễn Thành không sao chợp mắt được. Anh thanh niên Hà Nội chui ra khỏi lán, nhóm lửa ngồi sưởi. Nhìn những đốm lửa bập bùng trong rừng hoang đêm lạnh, Nguyễn Thành nhớ lại trên đường hành quân mình đã chứng kiến đồn bốt giặc ở khắp nơi, những hàng rào dây thép gai bao bọc, nhân dân đói khổ, đất nước bị kẻ thù chiếm đóng, lòng căm thù ngùn ngụt khiến anh nóng người lên giữa đêm lạnh, và thoáng hình ảnh đoàn binh Tây Tiến trong thơ Quang Dũng, những nét nhạc đầu tiên đã hhiện ra trong đầu: “Qua miền Tây Bắc núi vút ngàn trùng xa, suối sâu đèo cao bao khó khăn vượt qua. Bộ đội ta vâng lệnh cha già, về đây giải phóng quê nhà”… Cứ thế, rất nhanh, bài hát như một mạch nguồn chảy ào ra và Nguyễn Thành chỉ kịp ghi lại trên một mảnh giấy nhỏ. Nhưng khi viết xong, anh cảm thấy bài hát chưa chuyển tải được hết ý nghĩa của chiến dịch, nhất là Sư đoàn 308 của anh lại được Bác Hồ đến thăm và động viên trước khi vào trận, vì vậy phải làm sao để xứng đáng với sự quan tâm tin tưởng của Bác và nhân dân là điều mà tất cả các chiến sĩ trong Sư đoàn phải đau đáu. Thế là Nguyễn Thành vò mảnh giấy đó và vứt vào chân đống lửa rồi quay vào lán cố chợp mắt vài phút cho cuộc hành quân ngày mai.

Nhưng không ngờ, ngọn lửa đã không đủ bén để thiêu cháy bài hát đầy dũng khí, viên giấy không lăn tới được đống lửa, mà lại… rơi vào tay mấy anh em Phùng Đệ, Nguyễn Phúc, Trần Chất. Họ nhặt lên xem, kêu hay quá và lẩm nhẩm tập hát cả đêm. Sáng ra, khi tỉnh dậy trongtiếng đàn ghita bập bùng của ca sĩ Trần Chất, Nguyễn Thành lặng đi không tin ở tai mình, vì chính mình cũng thấy… hay quá. Bài hát với những giai điệu khỏe khoắn, nhanh như bước hành quân trên đường đèo khấp khểnh, đã nhanh chóng lan truyền đi khắp các đoàn quân. Cái lạ của bài hát này là không tuyên truyền gì mà anh em bộ đội đều thuộc. Nhạc sĩ Huy Thục khi đó đang ở Quân khu 3 cũng thuộc. Rồi đội quân Nam tiến truyền bài hát vào Nam. Nhiều người khác nữa ở các miền đều thuộc. Và tên bài hát là do anh em chiến sĩ tự đặt, lấy bốn chữ đầu của bài hát, dễ thuộc, dễ nhớ mà lại nói lên tinh thần của cả bài hát.

Bài hát ra đời khi giặc Pháp đang cố giành ưu thế trên mặt trận Điện Biên Phủ nhưng những vũ khí tối tân của chúng không thể đánh gục được ý chí quật cường của người Việt Nam ta. Cùng nhịp hát kéo pháo “dô ta”, cùng tiếng gọi hành quân lên đường, tinh thần của “Qua miền Tây Bắc” có sức động viên thôi thúc rất lớn. Các chiến sĩ hát cho mình, đồng đội cùng hát cho nhau nghe, các đoàn văn công biểu diễn phục vụ, đâu đâu tiếng hát cũng “vút ngàn trùng xa” nuôi bước chân anh giải phóng quân, vượt qua những tháng ngày gian khổ “mưa dầm, cơm vắt”, góp phần làm nên thắng lợi to lớn của quân và dân ta ở chiến dịch Điện Biên Phủ sau này.
Kể đến đây, khuôn mặt nhạc sĩ Nguyễn Thành bừng sáng như sống dậy cái thời hành quân “khoét núi, ngủ hầm” nhưng đầy khí thế hào hùng, quên cả bệnh tật đang hành hạ tuổi già của ông. Ông còn cho biết thêm: “Hồi tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ tôi vô cùng cảm động mỗi khi thấy bài hát của mình sáng tác đã đi vào cuộc sống cảu đồng đội. Tôi cũng có dịp may mắn cùng các đồng chí trong tổ nhạc của sư đoàn đã hát “Qua miền Tây Bắc” cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp nghe ở Sở chỉ huy chiến dịch”. Bài hát ấy là một trong ba bài hát về chiến dịch Tây Bắc được giải thưởng Hồ Chí Minh.

Tôi không ngờ, buổi gặp gỡ hôm ấy là buổi cuối cùng, chỉ vài tháng sau đó nhạc sĩ Nguyễn Thành đã vĩnh viễn ra đi. Hơn nửa thế kỉ qua, bài hát “Qua miền Tây Bắc” vẫn sống mãi trong trái tim người yêu nhạc Việt Nam, và vẫn vang lên hùng tráng như tiêu biểu cho thời kì Việt Nam làm nên một Điện Biên Phủ chấn động địa cầu…

Thông tin : Nhạc sĩ Nguyễn Thành tên thật là Nguyễn Văn Thành, sinh năm 1931 ở Hà Nội, quê gốc Kiện Khê, Hà Nam. Ông vốn có năng khiếu âm nhạc từ nhỏ và được sống trong môi trường âm nhạc (bố ông là một nhạc công kèn đồng). Đang học Trung học ở Hà Nội, theo tiếng gọi của kháng chiến, Nguyễn Thành theo vào Trung đoàn Thủ đô, Sư đoàn 308 quân tiên phong, có lúc làm tổ trưởng tổ văn công Sư đoàn 308. Ông mất năm 2002, thọ 71 tuổi. Những tác phẩm chính: “Qua miền Tây Bắc”, “Cảm xúc tháng Mười Hà Nội”, “Tôi không muốn lòng súng bốc khói”, “Nhớ một thời Tây Tiến”,…
bài viết - Hương Thị

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét