Ngọc Anh
( http://tuanvietnam.vietnamnet.vn )
Waltz of the Flowers là lời chúc an lành từ Tchaikovsky gửi đến các em nhỏ, mang không khí mùa Giáng sinh ấm áp, náo nức đến mỗi căn nhà, mỗi con người...
Trích “Tổ khúc Kẹp hạt dẻ” (The Nutcraker) Op.71a
Tác giả: Peter Ilyich Tchaikovsky
Thể hiện: Dàn nhạc giao hưởng Boston (Chỉ huy: Seiji Ozawa)
*****
Vào tháng 12, cách đây đúng 115 năm, vở ballet Nga “Kẹp hạt dẻ” (The Nutcraker) với phần âm nhạc của Tchaikovsky (Op. 71), đã lần đầu ra mắt công chúng trên sân khấu Nhà hát Hoàng gia St. Petersburg.
Kịch bản của vở ballet được dựa trên một phóng tác của A. Dumas cha theo truyện ngắn Đức “Chàng cắn hồ đào và vua chuột” của Hoffmann. Đó là câu chuyện về cô bé Clara, vì quá hồi hộp chờ đón buổi sáng Giáng sinh nên đêm trước đã nằm mơ thấy bao cảnh trí và nhân vật thần tiên sống động.
 |
| Những chiếc kẹp hạt dẻ hình nhân đủ màu sắc rực rỡ Nguồn: wikipedia.org |
Những chiếc kẹp hạt dẻ hình nhân là thứ đồ chơi Giáng sinh truyền thống của trẻ em phương Tây từ thế kỉ 15. Khi kéo một đòn bẩy nhỏ ở phía sau hình nhân, chiếc miệng rộng của chúng sẽ cắn vỡ các hạt có vỏ cứng như hồ đào, hạt dẻ...
Trong vở ballet, Clara được tặng một chiếc kẹp hạt dẻ hình một anh lính với đầy đủ lễ phục. Cô bé nằm mơ thấy mình cùng anh lính chiến đấu chống lại vua chuột. Kết thúc câu chuyện, anh lính biến thành một chàng hoàng tử, hai người tận hưởng cuộc phiêu lưu qua xứ sở thần tiên với những vũ điệu tuyệt vời.
Cho dù ban đầu, khán giả Nga tỏ ra không mấy mặn mà, nhưng tới ngày nay, "Kẹp hạt dẻ" đã trở thành một trong những vở ballet nổi tiếng nhất thế giới. Trình diễn “Kẹp hạt dẻ” vào dịp lễ Giáng sinh đã trở thành truyền thống của nhiều đoàn ballet.
 |
| Phác họa bối cảnh ballet "Kẹp hạt dẻ" của Konstantin Ivanov (năm 1892) Nguồn: wikipedia.org |
Tchaikovsky bắt đầu viết nhạc cho ballet “Kẹp hạt dẻ” từ tháng 2/1891 và hoàn thành vào tháng 3/1892. Trước khi vở ballet ra mắt công chúng vào tháng 12, Tchaikovsky đã chọn ra 8 khúc nhạc hay nhất từ phần âm nhạc cho ballet để hợp thành “Tổ khúc Kẹp hạt dẻ” (Op. 71a) dành cho biểu diễn hòa nhạc.
“Tổ khúc Kẹp hạt dẻ” được công diễn lần đầu vào ngày 19 tháng 3 năm 1892 tại St. Petersburg dưới sự chỉ huy của chính tác giả. Ngay lập tức, nó đã trở nên nổi tiếng trong khi vở ballet “Kẹp hạt dẻ” thì phải chờ đến giữa những năm 1960 mới đạt được danh tiếng lớn lao như ngày nay.
Cho dù Tchaikovsky không mấy hài lòng với phần âm nhạc của ballet “Kẹp hạt dẻ”, thế nhưng thực tế, nó đã không chỉ tạo nên giá trị cốt yếu của vở ballet, mà còn có nhiều điều mới mẻ trong giai điệu và cách hòa âm phối khí. Thậm chí ngày nay, nó được đánh giá cao hơn cả âm nhạc của hai vở ballet nổi tiếng khác của Tchaikovsky là “Hồ thiên nga” (Swan Lake) và “Người đẹp ngủ trong rừng” (Sleeping Beauty).
Âm nhạc của ballet “Kẹp hạt dẻ” thể hiện một tầm ảnh hưởng không nhỏ từ các sáng tác khí nhạc. Và tới Waltz of the Flowers (Điệu valse của những bông hoa) - khúc nhạc cuối cùng trong “Tổ khúc Kẹp hạt dẻ”, có thể nói trình độ hòa âm phối khí đã đạt tới đỉnh cao.
Waltz of the Flowers được viết đúng theo hình thức của một điệu valse, nghĩa là một vũ khúc được viết ở nhịp ¾. Dạo đầu cho điệu valse là một đoạn cadenza lóng lánh do đàn harp độc tấu. Tiếp theo có 4 chủ đề cơ bản tự lặp lại và nối tiếp nhau. Các nhạc cụ lần lượt đóng vai trò chính trong việc thể hiện giai điệu trên nền hòa âm của cả dàn nhạc: kèn co và clarinet, bè violin, flute (có triangle – kẻng ba góc tham gia trong phần đệm) và bè cello.
 |
| Vũ khúc "Waltz of the Flowers" của đoàn ballet San Francisco Nguồn: value.net |
Ngoài cách nghe riêng tổ khúc hay xem trình diễn ballet, bạn cũng có thể thưởng thức Waltz of the Flowers qua bộ phim hoạt hình "Fantasia" do Walt Disney sản xuất năm 1940 - một sự kết hợp tuyệt vời giữa phim hoạt hình và âm nhạc cổ điển.
Trong "Fantasia", những vũ khúc trong “Tổ khúc Kẹp hạt dẻ” được dùng để mô tả sự chuyển mùa tinh tế và sống động, Waltz of the Flowers chính là vũ khúc của những nàng tiên băng tuyết và sương giá mùa đông.
Vào thời của Tchaikovsky, valse là một điệu nhảy rất phổ biến và tượng trưng cho các ngày lễ gia đình. Ở khúc nhạc Tháng 12 trong “Tổ khúc bốn mùa” Op. 37b gồm 12 khúc nhạc cho đàn piano ứng với 12 tháng của năm, Tchaikovsky cũng dùng điệu valse để mô tả một ngày hội gia đình đầm ấm xung quanh cây thông Noel.
Giống như Tháng 12, Waltz of the Flowers là lời chúc an lành từ Tchaikovsky gửi đến các em nhỏ và mang không khí mùa Giáng sinh ấm áp, náo nức đến mỗi căn nhà, mỗi con người...
Ngọc Anh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét